Oracle là gì? Những điều quan trọng cần biết về Oracle

Oracle trong blockchain là gì?

Oracle là nguồn cấp dữ liệu cho hợp đồng thông minh từ thế giới bên ngoài Blockchain. Nó là một dịch vụ được cung cấp bởi bên thứ ba để cầu nối giữa Blockchain và thế giới bên ngoài.

Ví dụ minh hoạ:

Huy và Trung đã đặt cược xem ai sẽ thắng trong trận bóng giữa Việt Nam và Oman. Huy đặt cược cho đội tuyển Việt Nam, trong khi Trung đặt cược cho đội tuyển Oman. Họ thống nhất về điều khoản cược và tiến hành khóa số tiền vào một hợp đồng thông minh.

Đối tượng Oracle sẽ cung cấp thông tin cần thiết cho hợp đồng thông minh sau khi trận đấu kết thúc, thông tin này bao gồm kết quả cuộc thi. Hợp đồng thông minh sẽ truy vấn một API đáng tin cậy để xác định đội tuyển chiến thắng và sau đó tự động chuyển số tiền thắng cược cho Huy hoặc Trung tùy thuộc vào kết quả của trận bóng.

Tại sao lại cần đến Oracle?

Các Blockchain và hợp đồng thông minh không thể truy cập dữ liệu bên ngoài. Tuy nhiên, có những thoả thuận hợp đồng yêu cầu thông tin từ thế giới bên ngoài để thực thi.

Để giải quyết vấn đề này, các Oracle được sử dụng như một cầu nối giữa dữ liệu ngoài chuỗi và dữ liệu trên chuỗi. Các Oracle đóng vai trò quan trọng trong hệ sinh thái Blockchain bởi chúng mở rộng phạm vi hoạt động của các hợp đồng thông minh. Nếu thiếu Oracle, hợp đồng thông minh chỉ có thể truy cập dữ liệu trong mạng lưới và bị hạn chế trong việc thực hiện các thoả thuận liên quan đến dữ liệu bên ngoài.

Tuy nhiên, các Oracle không phải là nguồn dữ liệu, mà là lớp trung gian để truy vấn, xác minh và xác thực thông tin từ bên ngoài, sau đó chuyển tiếp dữ liệu đó. Dữ liệu này có thể là thông tin giá cả, việc thanh toán hoàn thành hay nhiệt độ được đo bằng cảm biến và có nhiều loại Oracle khác nhau, phụ thuộc vào mục đích được thiết kế.

Phân loại các Oracle trong Blockchain

Có thể phân loại các Oracle trên Blockchain dựa vào các tính chất sau:

– Nguồn gốc: Dữ liệu có nguồn gốc từ phần mềm hay phần cứng?

– Hướng đi của thông tin: Có nhận thông tin hay gửi thông tin đi?

– Độ tin cậy: Dữ liệu là tập trung hay phi tập trung?

*Lưu ý rằng một Oracle có thể thuộc nhiều phân loại. Ví dụ, một Oracle lấy thông tin từ trang web của một công ty sẽ thuộc vào phân loại Oracle phần mềm phi tập trung nhận thông tin.

Oracle phần mềm

Các Oracle phần mềm kết nối với nguồn thông tin trực tuyến và đưa dữ liệu đó vào các Blockchain. Dữ liệu này có thể xuất phát từ nhiều nguồn khác nhau trên Internet như cơ sở dữ liệu trực tuyến, máy chủ, trang web, và các nguồn dữ liệu khác.

Kết nối với mạng Internet cho phép các Oracle cung cấp thông tin cho hợp đồng thông minh và truyền dữ liệu đó theo thời gian thực. Điều này làm cho các Oracle trở thành một trong những công cụ phổ biến nhất trên Blockchain.

Các Oracle có thể cung cấp thông tin về tỷ giá hối đoái, giá trị tài sản kỹ thuật số và thậm chí lịch trình bay theo thời gian thực.

Oracle phần cứng

Oracle phần cứng là những thiết bị thiết kế để tương tác với thế giới thực và cung cấp thông tin cho các hợp đồng thông minh. Chúng “dịch lại” các sự kiện trong thế giới vật lý thành giá trị kỹ thuật số để hợp đồng thông minh có thể hiểu và xử lý.

Ví dụ, một Oracle phần cứng có thể là một cảm biến kiểm tra xem một chiếc xe tải đã đến địa điểm yêu cầu hay chưa. Nếu xe đã đến, thông tin này sẽ được chuyển đến hợp đồng thông minh để hợp đồng đưa ra các quyết định dựa trên thông tin đó. Các Oracle này đã chứng minh hiệu quả đáng kể trong ngành Logistics.

Các oracle nhận và gửi thông tin

Các oracle đóng vai trò là cầu nối, chuyển thông tin từ nguồn bên ngoài đến các hợp đồng thông minh và ngược lại. Ví dụ, một oracle nhận thông tin nhiệt độ từ cảm biến và cung cấp cho hợp đồng thông minh. Một oracle khác có thể kết hợp với khóa thông minh để khi tiền được gửi vào địa chỉ, hợp đồng thông minh sẽ sử dụng oracle để mở khóa thông minh.

Các oracle tập trung và phi tập trung

Oracle tập trung là những Oracle được kiểm soát bởi một tổ chức duy nhất và cung cấp thông tin duy nhất cho hợp đồng thông minh. Tuy nhiên, việc dựa chỉ vào một nguồn thông tin có thể mang đến rủi ro – tính hiệu quả của hợp đồng hoàn toàn phụ thuộc vào tổ chức kiểm soát Oracle đó. Hơn nữa, bất kỳ sự can thiệp độc hại nào từ kẻ xấu đều có thể tác động trực tiếp đến hợp đồng thông minh. Vấn đề chính với các Oracle tập trung là sự tồn tại của điểm thất bại duy nhất, điều này làm giảm khả năng bảo vệ của chúng trước lỗ hổng và các cuộc tấn công.

Oracle phi tập trung và Blockchain công khai có mục tiêu tương tự nhau: giảm thiểu rủi ro từ các đối tác không hoàn thành nghĩa vụ. Các Oracle giúp tăng độ tin cậy của thông tin cho hợp đồng thông minh bằng cách không phụ thuộc vào một nguồn sự thật duy nhất. Hợp đồng thông minh sử dụng nhiều Oracle để xác định tính hợp lệ và chính xác của dữ liệu – chính vì điều này, các Oracle phi tập trung còn được gọi là oracle đồng thuận. Tuy Oracle phi tập trung giúp phân chia vai trò của sự tin cậy cho nhiều người tham gia, nhưng không hoàn toàn loại bỏ vai trò quan trọng của sự tin cậy như các mạng blockchain.

Tính ứng dụng của Oracle

Nhà phát triển hợp đồng thông minh đã sử dụng Oracle để xây dựng các ứng dụng phi tập trung có khả năng mở rộng trên Blockchain. Dưới đây là một số use case phổ biến và đang được áp dụng rộng rãi.

Defi

Trong hệ sinh thái DeFi, dữ liệu tài chính về tài sản và thị trường là yếu tố quan trọng. Ví dụ, thị trường tiền tệ phi tập trung sử dụng Oracle để xác định khả năng vay của người dùng và đảm bảo vị thế của họ không bị thanh lý. Tương tự, các nền tảng tài sản tổng hợp sử dụng Oracle để cố định giá trị của token dựa trên tài sản thực tế. AMM cũng sử dụng Oracle để tăng cường thanh khoản với mức giá thị trường hiện tại, giúp tối ưu hóa sử dụng vốn.

NFT & Gaming

Oracle là một công nghệ cho phép hợp đồng thông minh thực hiện các use case phi tài chính, như việc tạo ra các NFT linh hoạt có khả năng thay đổi về hình thức, giá trị hoặc thời gian phân phối dựa trên các sự kiện bên ngoài, chẳng hạn như thời gian trong ngày hoặc thời tiết. Nó cũng hỗ trợ tạo ra sự ngẫu nhiên có thể xác minh được, được sử dụng trong việc chỉ định các đặc điểm ngẫu nhiên cho NFT hoặc chọn ngẫu nhiên người chiến thắng may mắn trong các đợt drop NFT hiếm. Các ứng dụng trò chơi cũng sử dụng tính ngẫu nhiên này để tạo ra trải nghiệm chơi hấp dẫn hơn và không thể đoán trước, ví dụ như xuất hiện của các chiến lợi phẩm ngẫu nhiên hoặc việc ghép cặp ngẫu nhiên trong một giải đấu.

Bảo hiểm

Các hợp đồng thông minh bảo hiểm sử dụng dữ liệu từ Oracle để xác minh các sự kiện bảo hiểm và quyền truy cập các nguồn dữ liệu như cảm biến vật lý, API web, hình ảnh vệ tinh và dữ liệu pháp lý. Oracle cung cấp dữ liệu cho hợp đồng thông minh và thực hiện thanh toán bằng cách sử dụng các Blockchain khác hoặc mạng thanh toán truyền thống.

Doanh nghiệp

Oracle cross-chain hỗ trợ doanh nghiệp kết nối các hệ thống backend của họ với nhiều mạng lưới Blockchain an toàn. Điều này cho phép họ đọc/ghi vào bất kỳ Blockchain nào và triển khai tài sản và dữ liệu phức tạp trên các chuỗi mạng Oracle chung. Nhờ điều này, tổ chức có thể nhanh chóng tham gia vào các Blockchain cần thiết với đối tác của họ và hỗ trợ dịch vụ hợp đồng thông minh một cách hiệu quả, mà không cần đầu tư thời gian và tài nguyên tích hợp từng Blockchain riêng lẻ.

Sự phát triển của Oracle

Trong quá trình phát triển ban đầu, hầu hết các dApp tập trung vào lĩnh vực tài chính. Tuy nhiên, điều này đã thay đổi khi ngày càng nhiều dự án sử dụng mạng Oracle để xử lý kết quả dựa trên các sự kiện. Ví dụ, mạng Oracle cung cấp hợp đồng bảo hiểm với thông tin thời tiết từ Google Cloud hoặc Accuweather để giải quyết khiếu nại về bảo hiểm cây trồng. Các dự án như Etherisc và Arbol đã và đang sử dụng các hợp đồng thông minh kết hợp để giúp nông dân đối phó với rủi ro thời tiết.

Oracles cũng chịu trách nhiệm cho thị trường dự đoán. Ví dụ, sàn giao dịch phái sinh FTX đã cung cấp cơ hội cho người dùng mua hợp đồng tương lai với lựa chọn người họ tin sẽ thắng trong cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ: Trump hoặc Biden. Ngoài ra, các giao thức dự đoán chuyên dụng khác đã xuất hiện, cho phép người dùng giao dịch kết quả của các sự kiện khác nhau. Thực tế, người dùng có thể tạo thị trường riêng của mình và nhận phí giao dịch. Oracle chơi một vai trò quan trọng trong xác minh kết quả của các sự kiện này.

Sergey Nazarov, Co-founder của Chainlink, cho biết “Truyền dữ liệu chỉ là giao đầu 1 của mạng lưới Oracle. Các mạng Oracle đã phát triển và bước vào lĩnh vực tính toán ngoài chuỗi (off-chain). Chúng cung cấp khả năng cho các dịch vụ phi tập trung mà một Blockchain đơn giản không thể tự thực hiện, như tạo ra quyền riêng tư, khả năng mở rộng, tính ngẫu nhiên và hơn thế nữa, thay thế cho các hợp đồng thông minh.”

Chainlink đã triển khai tính năng tính toán cho các mạng tiên tri của mình, bao gồm Keepers để tự động hóa hợp đồng thông minh dựa trên điều kiện đã xác định trước, Báo cáo off-chain để tổng hợp dữ liệu mở rộng và giảm chi phí, cùng với Chức năng ngẫu nhiên có thể xác minh (Verifiable Randomness Function – VRF) để tạo số ngẫu nhiên chứng minh được.

Ethan Illingworth, Trưởng bộ phận Blockchain của CUDOS, mạng điện toán đám mây phi tập trung, đã nhấn mạnh về tương lai của Oracle. Ông cho rằng, Oracle sẽ trở nên phi tập trung hơn và đảm bảo an toàn hơn nhờ sự cải tiến công nghệ. Đồng thời, dữ liệu mà Oracle phân phối từ thế giới ngoài chuỗi sẽ tăng về cả khối lượng và độ phức tạp, nhờ sự cải tiến vượt bậc trong thông lượng của các lớp cơ sở và chuỗi tính toán có khả năng mở rộng.

Một số dự án tiêu biểu

Các dự án tiêu biểu về Oracle trong thị trường tiền điện tử gồm:

Chainlink: Mạng lưới Oracle phi tập trung hàng đầu, cung cấp quyền truy cập đáng tin cậy vào nguồn dữ liệu cho hợp đồng thông minh. Với tổng vốn hoá 7.4 tỷ USD, Chainlink đang dẫn đầu trong lĩnh vực này.

WINkLink: Là dự án Oracle đầu tiên trên hệ sinh thái TRON, tăng tính bảo mật của hợp đồng thông minh và đảm bảo tính tin cậy trong việc lấy dữ liệu từ nguồn ngoài chuỗi. Với tổng vốn hoá 292 triệu USD, WINkLink đứng trong top các dự án Oracle có giá trị vốn hoá cao nhất.

API3: Dùng để kết nối các ứng dụng với nhau, cung cấp dữ liệu và tạo ra các ứng dụng không cần sự tin cậy từ bên thứ 3. API3 dẫn đầu phong trào chuyển dịch sang các giải pháp Oracle bên thứ nhất, đảm bảo tính bảo mật và hiệu quả. Với nhiều sự kiện đáng chú ý, giá trị vốn hoá của API3 đã gần 300 triệu USD.

Tổng kết

Oracle đóng vai trò quan trọng trong thị trường Crypto khi nhiều dự án mới cần dữ liệu từ bên ngoài chuỗi để thực thi. Nhu cầu sử dụng ngày càng tăng cao, và sự phát triển của mạng Oracle đồng nghĩa với việc tiềm năng phát triển của Blockchain và ứng dụng thực tiễn. Index Money hi vọng rằng bài viết này đã cung cấp thông tin cơ bản về Oracle, giúp bạn nắm bắt xu hướng thị trường và tìm kiếm cơ hội đầu tư mới.