“Smart contract” là gì? Cách hoạt động của nó ra sao?

Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu về Smart Contract – hay hợp đồng thông minh trên blockchain và các ứng dụng của nó trong lĩnh vực Crypto như Dex, NFTs, Marketplace,…

Smart Contract là gì?

Smart Contract, hay còn được gọi là Hợp đồng thông minh, là các chương trình chạy trên blockchain. Nó tương tự như một hợp đồng kỹ thuật số, được thiết lập và thực thi bởi một bộ quy tắc cụ thể. Các quy tắc này được xác định bằng mã máy tính và được áp dụng và thực hiện bởi tất cả các nút trong mạng.

Smart Contract là một đoạn mã chạy trên hệ thống phân tán (blockchain), cho phép tạo ra các giao thức Permissionless, không yêu cầu trao quyền. Điều đó có nghĩa:

– Các bên trong hợp đồng có thể đưa ra cam kết thông qua blockchain mà không cần biết về danh tính hay tin tưởng lẫn nhau.

– Hợp đồng sẽ chỉ được thực thi nếu các điều kiện đủ điều kiện được đáp ứng, đảm bảo tính minh bạch và tin cậy trong giao dịch.

– Việc sử dụng Smart Contract giảm thiểu sự tham gia của các bên trung gian, giúp giảm đáng kể chi phí hoạt động.

Mỗi blockchain sử dụng một phương thức triển khai hợp đồng thông minh riêng biệt. Ví dụ, Cosmos dùng WASM, Polkadot dùng ink!,… Tuy nhiên, phương pháp nổi bật nhất vẫn là Smart Contract chạy trên máy ảo Ethereum (EVM).

Smart Contract hoạt động như thế nào?

Đơn giản như thế này: Smart Contract hoạt động giống như một chương trình cụ thể. Chúng thực hiện tác vụ khi các điều kiện được thỏa mãn, tuân theo nguyên tắc “nếu… thì…”. Trên Ethereum, Smart Contract quản lý và thực thi các hoạt động trong blockchain khi người dùng tương tác với nhau. Địa chỉ không phải là Smart Contract được gọi là Tài khoản độc lập (Externally Owned Account – EOA), do người dùng kiểm soát, trong khi Smart Contract được máy tính kiểm soát.

Smart Contract Ethereum bao gồm một mã hợp đồng và hai khóa công khai.

– Khóa công khai đầu tiên được cung cấp bởi người tạo hợp đồng.

– Khóa công khai thứ hai đại diện cho chính Smart Contract và đóng vai trò như một mã định danh kỹ thuật số duy nhất cho mỗi hợp đồng thông minh.

Smart Contract được triển khai thông qua giao dịch trên blockchain và chỉ được kích hoạt khi một Tài khoản độc lập (EOA) hoặc các Smart Contract khác gọi đến chúng. Tuy nhiên, việc kích hoạt lần đầu luôn phải từ phía EOA (người dùng).

Ưu/nhược điểm của Smart Contract

Ưu điểm

Hợp đồng thông minh có ưu điểm là bộ mã có thể lập trình, linh hoạt và cung cấp nhiều giải pháp khác nhau. Chúng là các chương trình phi tập trung và tự thực hiện, giúp tăng tính minh bạch và giảm chi phí hoạt động, cũng như tăng hiệu quả vận hành và giảm chi phí hành chính.

Nhược điểm

Tuy nhiên, một nhược điểm của hợp đồng thông minh là khi đã viết ra, chúng không thể sửa đổi hoặc can thiệp. Nếu muốn thay đổi, phải viết lại một hợp đồng mới. Tính chất không thể thay đổi này có thể là ưu điểm lớn nhưng cũng có thể là nhược điểm trong một số trường hợp.

Rủi ro của Smart Contract

Smart Contract là các đoạn mã chạy trên một Blockchain được tạo ra bởi con người. Chúng không có khả năng tự hiểu hay tự động hoạt động theo suy nghĩ, mà thay vào đó chúng hoạt động dựa trên cách mà nhà phát triển đã viết ra. Vì vậy, Hợp đồng thông minh vẫn mang theo rủi ro khi bị tấn công hoặc gặp lỗi.

Trong năm 2021, đã xảy ra nhiều vụ hack khiến nhiều dự án bị tổn thất nặng nề. Điều này chứng tỏ rằng Smart Contract không hoàn toàn an toàn và có thể gặp vấn đề.

Một điểm đáng lưu ý khác là không thể sửa đổi nhược điểm trong Smart Contract. Nếu như người viết hợp đồng phạm sai sót ở bất kỳ điều khoản nào, ví dụ như thời gian trả token cho các quỹ hay đội ngũ, thì họ sẽ phải viết lại từ đầu.

Để tránh các vấn đề này, cần phải cẩn trọng và cân nhắc kỹ trước khi triển khai Smart Contract.

Ứng dụng của Smart Contract trong Crypto

Đa số các ứng dụng từ các hệ thống tập trung có thiết kế tương tự và được cung cấp bởi các Smart Contract trên blockchain.

Smart Contract cho phép nhà phát triển tạo ra nhiều trường hợp sử dụng đa dạng như ví tiền điện tử để lưu trữ Coin & Token, sàn giao dịch phi tập trung (DEX), trò chơi (gaming), NFT và nhiều hơn nữa.

Tổng kết

Smart Contract là một công nghệ đột phá trong lĩnh vực blockchain, cho phép thực hiện các giao dịch và thỏa thuận một cách tự động, minh bạch và an toàn, không cần dựa vào sự can thiệp của bên thứ ba. Điều này giúp tăng tính hiệu quả, giảm thiểu rủi ro và đồng thời mở ra nhiều cơ hội ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực khác nhau như tài chính, bất động sản, y tế, trò chơi và nghệ thuật. Với tiềm năng của mình, Smart Contract đang là xu hướng chủ đạo trong sự phát triển của công nghệ blockchain và mang lại sự thay đổi đáng kể cho các hệ thống kinh tế và xã hội.